Tweede Wereldoorlog: Opmaat, verloop en einde Met ten minste 50 miljoen doden was de Tweede Wereldoorlog het bloedigste en omvangrijkste militaire conflict in de geschiedenis van de mensheid. Leestijd: 6 minuten Opmaat tot de Tweede Wereldoorlog De Eerste Wereldoorlog werd destijds gezien als de oorlog die een einde zou maken aan alle oorlogen. Maar het liep anders. Het Verdrag van Versailles vernederde het verslagen Duitsland en legde het land astronomische herstelbetalingen op. Daardoor werd in Duitsland een voedingsbodem voor wraakzucht gelegd. In 1920 werd de Duitse nazipartij NSDAP opgericht, en een jaar later kreeg Adolf Hitler hier de leiding over. De extreme, racistische boodschappen van de partij vonden in eerste instantie slechts weinig weerklank bij de Duitse kiezers, maar in 1929 kwam daar verandering in. De beurskrach op Wall Street in New York dwong niet alleen de VS op de knieën, maar had grote gevolgen voor de gehele wereldeconomie. Ook Duitsland werd zwaar getroffen. Fabriek na fabriek sloot zijn deuren, waardoor miljoenen mensen op straat kwamen te staan. Dat leidde tot een sterke roep om verandering. De nazi's speelden hier handig op in met propagandacampagnes onder leiding van Joseph Goebbels, die later ook minister van Propaganda zou worden. Mede dankzij hem groeide de invloed van Hitler. Bij de verkiezingen in 1932 werd NSDAP met 48,5 procent van de stemmen de grootste partij van Duitsland. Een jaar later werd Hitler benoemd tot rijkskanselier en in 1934 riep hij zichzelf uit tot de Führer van het Duitse Rijk. Nu was Duitsland een dictatuur. De macht van de nazi's werd gehandhaafd door gewapende korpsen zoals de SA en de Gestapo, en niet in de laatste plaats door de SS onder leiding van Heinrich Himmler. Tegelijkertijd werd het Duitse leger weer opgebouwd. In 1938 annexeerde Duitsland Oostenrijk en in 1939 Tsjecho-Slowakije. Het volgende slachtoffer was Polen. Begin van de Tweede Wereldoorlog De inval in Polen, die begon op 1 september 1939, vormde het startschot voor de Tweede Wereldoorlog. Groot-Brittannië en Frankrijk eisten in een ultimatum dat Duitsland zich onmiddellijk zou terugtrekken, en toen dit niet gebeurde, verklaarden de twee landen Duitsland de oorlog. Dat was echter te laat om Polen te redden, dat onder de voet werd gelopen door de veel sterkere Duitse troepenmacht. In april 1940 bezetten de Duitsers in Operatie Weserübung Denemarken en Noorwegen, waarna de weg vrij was voor de grote strijd aan het Westfront. Nederland, België en Luxemburg waren in mei aan de beurt, en in de zomer boekten de Duitsers snelle overwinningen op het Franse leger en het Britse expeditiekorps. Ze pasten een strategie toe die ze de Blitzkrieg noemden. Zoals de naam al aangeeft, was dit een bliksemsnelle strategie waarbij de troepen diep doordrongen achter de vijandelijke linies, vaak in de vorm van tangbewegingen. Het Britse leger zag zich gedwongen te evacueren vanuit Duinkerken en kort daarna capituleerde Frankrijk. Het volgende doel van de Duitsers was een inval in Groot-Brittannië. Dat plan werd echter gedwarsboomd door de Britse luchtmacht RAF, die de Duitse Luftwaffe wist te verslaan in de Slag om Engeland. Verloop van de Tweede Wereldoorlog 1941 zou een beslissend jaar worden voor de uitkomst van de Tweede Wereldoorlog. Op 22 juni zetten Duitsland en zijn geallieerden Operatie Barbarossa in, de grootste militaire operatie in de geschiedenis. 4,5 miljoen soldaten van de asmogendheden vielen de Sovjet-Unie aan. De Duitsers behaalden een aantal snelle overwinningen, maar in de Slag om Moskou slaagde het Rode Leger erin de vijand een halt toe te roepen. Toen de Russische winter inviel, bevonden de aanvallers zich in een gevaarlijke situatie, die alleen maar erger werd toen de Sovjet-Unie zijn enorme bevolking en industriële middelen mobiliseerde. Een andere beslissende gebeurtenis vond plaats op 7 december 1941, toen de Japanners de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor aanvielen en de VS betrokken raakte bij de oorlog. Doordat de VS een industriële supermacht was, kregen de geallieerden in materieel opzicht het overwicht – en dat groeide alleen maar. De VS behaalde een belangrijke overwinning op de Japanse vloot in de Slag bij Midway en drong de Japanners in de strijd om de Stille Oceaan langzaam maar zeker terug. Italië had zich in 1940 bij Duitsland aangesloten en was ten strijde getrokken tegen het door Groot-Brittannië bestuurde Egypte. De Britten wisten de aanval echter te stoppen, waarna de Duitsers het Afrikakorps onder leiding van Erwin Rommel naar het land stuurde om de Italianen te helpen. Rommel viel agressief aan en drong de Britten terug naar El Alamein, waar ze zich verschansten en een offensief voorbereiden. In de Slag om El Alamein behaalden de Britten in het najaar van 1942 een beslissende overwinning, waardoor de asmogendheden op termijn uit Afrika werden verdreven. Daardoor konden de geallieerden in 1943 Italië binnenvallen. Aan het Oostfront was de Slag om Stalingrad allesbeslissend. Aan het einde van de slag in februari 1943 was een Duits leger van wel 500.000 man omsingeld en weggevaagd. In het westen organiseerden de Amerikanen en Britten op 6 juni 1944 D-Day, de grootste amfibische operatie in de geschiedenis, waarmee een nieuw front werd geopend in Frankrijk. De ondergang van nazi-Duitsland was nu nog slechts een kwestie van tijd. Einde van de Tweede Wereldoorlog In 1945 drongen de geallieerden Duitsland binnen. In de Slag om Berlijn deden de Duitsers een wanhopige, maar vergeefse poging om de 2,5 miljoen aanvallende Russen een halt toe te roepen. Hitler pleegde zelfmoord op 30 april 1945, en de capitulatie van Duitsland volgde een paar dagen later, op 8 mei. Tijdens de opmars troffen de geallieerden choquerende toestanden aan in de concentratiekampen, waar de Duitsers 6 miljoen joden en ongeveer evenveel andere 'ongewenste elementen' hadden vermoord. Tekst — Boris Koll Gepubliceerd op 3.2.20 URL copied to clipboard